Atların Türk Kültüründeki Yeri ve Önemi Nedir?
Atlar Türk kültüründe her zaman can yoldaşı, sırdaş ve kader arkadaşı olarak görülmüştür. Türk kültüründe at her zaman aile bireylerinde biri olarak görülmüş ve o oranda değer verilmiştir. Atın Türkler için önemli olması aynı zamanda dünyanın da değişimini pozitif yönde etkilemiştir. Bu bakımdan at, sadece Türklerin hayatını değil neredeyse tüm dünyanın gelişim çizgisini de etkilemiştir.
Şimdilerde Motorlu Araçlar Neyse Atlar da Oydu
Tarihe yakından bakıldığında en az tekerleğin icadı kadar önemlidir atın evcilleştirilmesi. At konusunda uzmanlaşan, atı en iyi eğiten ya da en iyi at ırkına sahip olan millet aynı zamanda dünyanın da hakimi idi. Göçebe bir millet olan Türkler de at eğitimi konusunda dünyada söz sahibi idi. Özellikle Hunların at eğitimi, savaşları kazanmasında çok ama çok etkili olmuştur.Atlar Türk Kültürünün Her Yerinde
Atlar Türkler için o kadar önemli o kadar hayatlarında ki deyimlerde, oyunlarda (cirit en meşhuru), düğünlerde, han sembolü olarak, zaman kavramında, süs ve ziynette kullanılmıştır. Türkçede at “yılkı” olarak geçer eski metinlerde. Lehçeden lehçeye de cılkı, çılgı olarak değişim göstermiştir. Ayrıca Türklerin kullanıldığı On İki Hayvanlı takvimde “yılkı” yılı bulunmaktadır. Yani at, Türklerde bir yılın adı olacak değerlidir.Savaş Kültüründe Atın Önemi
Göçebe bir kültüre sahip olan Türklerin savaş alanında saldırı odaklı bir taktiği olmuştur. Bu neredeyse tüm Türk devletlerinde vardır. Savunmaya ya da pasif kalarak savaşma Türklerin geçmişinde yoktur. Savaşlar daha çok “böl – parçala – yut”, “panikletme”, “bir yere toplama” taktikleri vardır ve bu da ancak at ile olurdu. Atların hızlı olması, eğitimli olması, korkusuz ve en önemlisi sadık olması Türklerin at eğitiminde ne kadar ileri olduklarını kanıtlamaktadır. Ayrıca Türk atlarının soyu da dünyadaki tüm ırkların atası kabul edilmektedir. Türkler sadece at eğitiminde değil at yetiştirme konusunda da diğer devletlere göre çok ileride idiler.Sosyal Hayatta Atın Önemi
Kız alıp vermede kızlar at üstünde çıkar ya hani bazı bölgelerde. Bu adet, çok eski bir Türk geleneğidir. Herkesin bir atı vardır ve bu at olmadan asla bir yere gidilmez. Sanılanın aksine İslamiyet öncesi Türk geleneğinde kadın erkek ile eşittir. Kadın da savaşa gider, kadınının da atı vardır. Devlet işlerinde hanın yanında hatunu da direkt söz sahibidir. Hanın da hatunun da atı ayrıdır ve aynı saygıyı atlar da görür. Türklerde at sadece savaşan bir hayvan olarak görülmedi. Atlar ailenin bir ferdi idi. Buna bağlı olarak atın süslenmesi adeti vardı. Dünya üzerindeki başka hiçbir millette Türklerdeki kadar at süsü çeşidi bulunmaz. Düğünlerde, cenazelerde, dini törenlerde atlar mutlaka süslenirdi. Bu süsler gümüş ya da deriden yapılırdı. At, sadece savaş aracı değildi Türklerde. Aynı zamanlarda oyunların da başrolündeydi. Şu anda da çok yaygın olan cirit oyunu eski Türklerden günümüze gelen bir oyundur. Bu oyunla yarışan çocuk ya da genç hem atıyla bir bağ kurar hem de atını kontrol etmeyi öğrenirdi. Pek çok bilim adamı Türklerin at binme konusundaki üstünlüğünü atın sosyal hayattaki yerinin fazlaca olmasına bağlamaktadır.Devlet Katında Atın Önemi
Eski Türklerde at ne kadar güçlü ne kadar az bulunan ırktaysa o kadar değerli idi. Ayrıca bu tür atlar zenginlik ve asalet sembolü idi. Öyle ki Hun hanlarının Çin krallarına hediye olarak at gönderdikleri ve Çinli kralların da bu hediyeye çok sevinip hediyeye karşılık olarak karşı tarafa misliyle ipek ve değerli taş gönderdiği bilinmektedir. Kısaca Türklerde at sosyal hayatın her yerinde olmakla birlikte savaşta üstün olmalarının en önemli nedenlerdendi. Türklerin at eğitiminde çok iyi olması onları bir zamanlar dünyanın süper gücü haline de getirmişti. Şu an Orta Asya Türk devletlerinde at, at oyunları hala çok yaygın olarak devam etmektedir. Maalesef Türkiye Türkleri bu özelliklerine çok özen göstermemiştir.